کلاس طراحی و ساخت زیورآلات

تاریخ جواهرات

جواهرات جزو زینت‌های فردی محسوب می‌شوند و محبوبیت آن‌ها نه تنها به خاطر هنری است که صرف ساختشان شده است بلکه همچنین ارزشی است که در خود دارند.

در سراسر قرن‌های مختلف و از فرهنگ به فرهنگی دیگر، عناصر تزئینی که نایاب و زیبا تلقی می‌شدند در دسته‌های مختلف بودند از صدف‌ها، استخوان‌ها، سنگ‌های عقیق، دندان عاج فیل گرفته تا فلزات به اصطلاح ارزشمند، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، مروارید و حتی مواد سرامیکی و لعاب داده شده است.

در دوره‌های خاصی از تاریخ، صنعتگران اغلب اوقات تاکید کمتری روی ارزش اصلی مواد تزئینی داشتند و توجه آن‌ها بیشتر به جنبه زیبایی‌شان بود.

همچنین اگر تاریخ جواهرات را نگاه کنیم، جواهرات رتبه اجتماعی را نشان می‌دادند یا طلسمی برای دور کردن ارواح خبیثه و خوش‌شانسی بودند.

به عنوان مثال در قرون وسطی، تصور عامه این بود انگشتر یاقوت برای صاحب خود جاه و مقام به همراه می‌آورد ولی تنها اگر فرد آن را به انگشت دست چپ خود کند.

مواد خام صنعت جواهرات

تمامی موادی که در طول تاریخ برای ساخت جواهرات استفاده شدند تحت فرآیند‌های مکانیکی، شیمیایی یا فیزیکی قرار گرفتند تا شکل خام آن‌ها و همچنین عملکردشان تغییر کند تا یک عنصر زیبا شکل گیرد.

طلا و سپس بعد از آن نقره مهم‌ترین فلزاتی هستند که از ابتدای کشف خود در ساخت جواهرات استفاده می‌شوند. گرچه در عصر مس استفاده از نقره در ظاهر جواهرات بسیار به ندرت بود و بیشتر این اتفاق پس از عصر کلاسیک رخ داد. اما باید بگوییم در قرن‌های ۱۷، ۱۸ و ۱۹ استفاده از آن در کنار الماس و سایر سنگ‌های قیمتی شفاف بوده است تا انعکاس نور را تقویت کند.

فلز دیگری که از قرن ۱۹ به بعد در ساخت جواهرات از آن استفاده می‌شود پلاتین به علت مقاومت به اسیدها و دمای ذوب بالای آن است.

اما با گذشت زمان و پیشرفت علم جواهرسازان قرن بیستم سپس به استفاده از فلزات بی ارزش مانند استیل رو آوردند و امروزه مفهوم جواهرات تا حد زیادی تغییر کرده است و فقط به استفاده از سنگ‌های قیمتی و فلزهای نایاب اشاره نمی‌کند.

جواهرات در تمدن‌های اولیه

احتمالا اولین استفاده از جواهرات در تمدن‌های دوردست بوده است که مردگان خود را با عناصر تزئینی دفن می‌کردند. این عناصر تزئینی قبل از کشف فلزات ارزشمند مواردی مانند استخوان ماهی، عاج فیل و صدف بودند تا فرد از دنیا رفته با ظاهری آراسته به جهان مردگان برود.

این روند با پیدایش تمدن‌های جدید و کشف مواد قیمتی تغییر کرد. از جمله باستانی‌ترین جواهرات پیدا شده می‌توانیم به جواهرات داخل مقبره ملکه Pu-abi شهر سومر اشاره کنیم.

اما شاید استفاده از جواهرات بیشتر در تاریخ مصر دیده شود. کشف مقبره فرعون توت‌عنخ‌آمون گنج‌ها و جواهرات زیادی را نشان داد که به همراه او دفن شده بودند و حالا در موزه مصر به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه طلا و جواهرات جهان قرار دارد.

تمدن مینوسی‌ها که مربوط به عصر برنزی می‌شوند یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌ها هستند که از طلا به عنوان جواهر استفاده می‌کردند.

سپس به تمدن Phoenicia می‌رسیم که مرکز تولید و صادرات جواهرات در قرن هفتم و هشتم پیش از میلاد بودند.

تمدن یونان، روم و ایران باستان

تاریخ جواهرات یونان را نیز اگر نگاه کنیم به دلیل نادر بودن طلا تا قرن ۶ و ۷ پیش از میلاد در منطقه تاریخی آتیک یونان جواهرات به آن شکل معنای حقیقی نداشتند و این پادشاهی اسکندر کبیر در سرزمین‌های مختلف به ویژه مصر بود که به نوعی آغاز عصر جواهرات در یونان را پایه‌ریزی کرد.

در روم باستان استفاده از جواهرات تا حدی بود که تا زمان رنسانس نظیر آن دیده نشد. امپراتوری روم کانون توجه طلاسازان بود و طلای زیادی از کشورهای یونان و قاره آسیا به این منطقه آورده می‌شد.

در کشور ایران ساخت جواهرات از دو هزار سال پیش از میلاد با دانه‌ها و مهره‌های رنگی شروع شد و در دوره هخامنشیان کار با طلا یادگارهای زیادی از آن زمان به جا گذاشته است.

کشورهای غربی

اما اگر فرهنگ غرب را بررسی کنیم پس از این که دین مسیحیت در جاهای زیادی گسترش یافت و فرهنگ دفن مرده با جواهرات آن‌ها برداشته شد، از قرن هشتم به بعد استفاده از طلا و جواهرات رواج یافت.

براساس کتب تاریخی استفاده از جواهرات در کشورهای غربی در دوره رمانسک به ندرت بود.

در دوره رنسانس هنر جواهرسازی به ویژه در کشور ایتالیا به اوج خود رسید. اما پس از این دوران و در قرن هفدهم شیوه استفاده از جواهرات فرق کرد دلیل آن افزایش نگرانی‌ها در مورد برش زدن سنگ‌های قیمتی و همچنین تاکید به پرورش گل و گیاه بود تا عناصر تزئینی گیاهی برای طراحان جواهر اهمیت زیادی پیدا کنند.

در قرن هجدهم و در سال ۱۷۲۵ واردات زیاد الماس‌های برزیلی به اروپا دوباره استفاده از جواهرات را رونق بخشید.

انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم کاملا نقش جواهرات به عنوان شاخص رتبه اجتماعی را از بین برد و نتیجه انقلاب اجتماعی تولید جواهراتی بود که حتی طبقه متوسط قادر به تهیه آن بودند.

در قرن بیستم جنبش هنر نو در ابتدای جنگ جهانی اول به پایان خود رسید و شاید تعجب کنید بیشترین استفاده از جواهرات در زمینه‌های هنری نقاشی و جواهرسازی بود تا شکل جدید استفاده از این عناصر تزئینی به وجود آید.

شروع جنیش آرت دکو استفاده از جواهرات را به کل تغییر داد و استفاده از پلاستیک نیز به عنوان یک عنصر تزئینی مطرح شد.

کشورهای آسیایی

اگر از فرهنگ‌های غربی فاصله بگیریم در آسیای شرقی به چین می‌رسیم که مردم این کشور در هزاره دوم پیش از میلاد از سنجاق‌های سر استخوانی و ساخته شده از عاج فیل استفاده می‌کردند. به دنبال معرفی هنر گرانولاسیون در قرن دوم عصر فعلی در این کشور استفاده از جواهرات در این کشور متحول شد.

حالا اگر کشور ژاپن را نگاه کنیم از اوایل ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد تا قرن ششم عصر فعلی، جواهرات ژاپنی به طور کلی از اشیاء با شکل رایج آن‌ها بودند که معمولا بیشتر از یک اینچ طول نداشتند.

در این کشور از مهره‌های رنگی در گردنبندها استفاده می‌شد و در دوران باستان براساس سنت این کشور نه زنان و نه مردان حق استفاده از سنگ‌ها و فلزات قیمتی را به عنوان عناصر تزئینی نداشتند.

مردم شبه قاره هند که از کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش، سری‌لانکا و حتی نپال و میانمار تشکیل شده بود نیز از جواهرات بیشتر به شکل دستبند و حلقه استفاده می‌کردند.

اما بیشترین استفاده از جواهرات ساخته شده از طلا را در تاریخ مردم آسیای جنوبی می‌بینیم که بعدا روی فرهنگ مردم تبت، چین و هند تاثیر گذاشتند.

جواهرات میانمار بابت زیبایی که داشتند شهره عام و خاص بودند و مجسمه‌های بودا که امروزه در کشورهایی مانند لائوس، ویتنام و کامبوج وجود دارند به خوبی نشان می‌دهند در این کشورها چقدر جواهرات اهمیت بالایی داشته است.

قاره آفریقا

در پایان به قاره آفریقا اشاره می‌کنیم که در طول تاریخ در آن از نقره بیشتر از سایر فلزهای قیمتی استفاده شده است و حتی بعضی از جواهرات براساس هنرهای اسلامی ساخته می‌شدند.

از جواهرات مرسوم در این قاره می‌توانیم به دستبند، گردنبند، حلقه و کمربند اشاره کنیم و کشورهایی مانند سودان، اتیوپی و منطقه بانتو با طلا جواهرات با کیفیتی می‌ساختند.